Bolehkan Keputusan Parti Politik Dicabar?

Perkembangan terbaru politik tanahair menyaksikan lima pimpinan BERSATU yang memilih untuk tidak bersama membentuk kerajaan Perikatan Nasional telah disingkirkan dari parti BERSATU.

Adakah pimpinan BERSATU ini (dengan gelaran BERLIMA) boleh membawa isu pembatalan keahlian mereka ke Mahkamah untuk dibatalkan?

Seksyen 18C Akta Pertubuhan 1966 secara jelas memberi kuasa kepada parti-parti politik untuk memuktamadkan hal ehwal parti masing-masing tanpa ganggu gugat oleh mahkamah.

Seksyen 18C menyatakan bahawa:

18C KEPUTUSAN PARTI POLITIK ADALAH MUKTAMAD DAN KONKLUSIF

Keputusan sesuatu parti politik atau mana-mana orang yang diberikuasa olehnya atau oleh perlembagaannya atau kaedah-kaedah atau peraturan-peraturan yang dibuat di bawahnya tentang pentafsiran perlembagaan, kaedah-kaedah atau peraturan-peraturannya atau tentang apa-apa perkara yang berhubung dengan hal ehwal parti itu adalah muktamad dan konklusif dan keputusan itu tidak boleh dicabar, dirayukan, dikaji semula, dibatalkan atau dipersoalkan di mana-mana mahkamah atas apa-apa alasan, dan tiada mahkamah mempunyai bidang kuasa untuk melayani atau memutuskan apa-apa guaman, permohonan, soal atau prosiding atas apa-apa alasan berkenaan dengan kesahan keputusan itu.

Secara ringkasnya keputusan yang dibuat oleh parti politik tidak boleh dicabar di mahkamah.

Berdasarkan kes Pendaftar Pertubuhan v Datuk Justin Jinggut [2013] 3 MLJ 16, Mahkamah Persekutuan memutuskan bahawa Seksyen 18C menghalang mahkamah dari mengganggu keputusan yang dibuat oleh parti politik.

Begitu juga di dalam kes Anina Saadudin v Datuk Seri Tengku Adnan Tengku Mansor & Anor [2015] MLJU 2372, Mahkamah Tinggi memutuskan bahawa mahkamah adalah terhalang dari mengadili pertikaian Anina Saadudin yang dipecat dari UMNO berdasarkan peruntukan Seksyen 18C ini.

Jadi sekiranya BERLIMA mahu mencabar pembatalan keahlian mereka, mereka haruslah terlebih dahulu mendapatkan pengisytiharan dari mahkamah bahawa Seksyen 18C ini tidak berperlembagaan kerana menafikan hak mereka untuk membuat semakan kehakiman.

WALAU BAGAIMANAPUN, situasinya mungkin sedikit berbeza memandangkan timbul pertikaian berhubung kuasa Setiausaha Kerja BERSATU, Kapten (B) Muhammad Suhaimi Yahya (yang dikhabarkan juga sudah dipecat) untuk membuat keputusan berhubung pembatalan keahlian BERLIMA. Sekiranya SUK tidak berkuasa, maka pembatalan ini boleh dipertikai.

Peruntukan Seksyen 18C menyatakan bahawa mahkamah tidak boleh mempertikaikan keputusan yang dibuat oleh 'parti politik atau mana-mana orang yang diberikuasa olehnya atau oleh perlembagaannya'. Jadi sebelum Seksyen 18C boleh digunakan untuk membatalkan sebarang kes, keputusan itu perlulah ditentukan sebagai sah terlebih dahulu.

Saya percaya bahawa sekiranya keputusan yang dibuat adalah tidak selari dengan perlembagaan parti, maka Peruntukan ini tidak melindungi keputusan tersebut.

Adalah sangat baik sekiranya BERLIMA membawa kes ini ke mahkamah untuk membolehkan mahkamah membuat tafsiran baru berhubung Seksyen 18C ini.

Adalah diharap bahawa mahkamah akan mengambil pendekatan yang lebih baik dan melindungi hak ahli parti berbanding niat penggubal undang-undang semata-mata.

Nota: Seksyen 18C adalah merupakan pindaan kepada Akta Pertubuhan 1966. Dalam membentangkan rang undang-undang pindaan ini bagi bacaan kali kedua, Perdana Menteri ketika itu, Dr Mahathir menyatakan bahawa:

Pindaan kepada Undang-undang Pertubuhan ini terhad hanya kepada pentadbiran dan perjalanan parti politik sebagai parti politik. Ia akan menghalang penggunaan proses kehakiman untuk kepentingan politik ahli-ahli atau pemimpin-pemimpin parti politik. Ia akan membebaskan mahkamah daripada membuat keputusan-keputusan politik. Mahkamah dan sistem kehakiman tidak lagi dapat diperalatkan oleh orang-orang politik untuk mencapai kepentingan diri mereka sendiri.

[Rang undang-undang ini telah diluluskan dengan sokongan 72 ahli parlimen berbanding 21 menentang.]

Sumber: Hansard 13 Disember 1989

Kerahsiaan Sidang Parlimen?

Persidangan parlimen bukanlah termasuk dalam hal-hal rahsia yang tidak boleh didedahkan kepada umum. Apa yang diucapkan dan dibahaskan di persidangan parlimen akan direkodkan sebagai hansard.

Ini bukan sekadar point penting perbahasan tetapi termasuklah perkara-perkara kecil dan lekeh seperti ketuk mikrofon dan sebagainya:

Ada masalah sedikit mikrofon ini. Tekan butang pun lampu dia tidak menyala[1].

Hansard atau penyata rasmi tidak dicatat sekadar sebagai rekod rasmi semata-mata. Antaranya ia dicatat bagi merekodkan hasrat kerajaan dalam meluluskan undang-undang.

Sebagai contoh, undang-undang untuk menyekat hak kebebasan bersuara, berhimpun dan berpersatuan di bawah Artikel 10 Perlembagaan Persekutuan.

Artikel 10 Perlembagaan Persekutuan memberikan kuasa kepada Parlimen untuk membuat undang-undang bagi menyekat hak di bawah peruntukan ini. Walau bagaimanapun kuasa ini tidak boleh digunakan sewenang-wenangnya oleh parlimen. Mahkamah masih mempunyai kuasa untuk menentukan samada sekatan tersebut wajar atau tidak.

Dan bagaimanapula mahkamah dapat menentukan kewajaran sekatan tersebut? Tidak dapat dapat mahkamah perlu merujuk kepada perbahasan Menteri yang terbabit ketika mengusulkan sekatan tersebut.

Di dalam kes AUKU4 yang terkenal, Hakim Mahkamah Rayuan ketika itu, Dato’ Mohd Hishamudin Mohd Yunus telah membuat rujukan kepada penyata rasmi Dewan Rakyat bagi mencari hasrat sebenar kerajaan dalam membuat sekatan terhadap hak pelajar untuk berpersatuan di bawah AUKU. Menurut beliau:

Having read the above, I must say that I am unable to find any explanation as to the link between prohibiting university students from expressing support for or opposition against a political party and the maintenance of public order or public morality. Indeed, in the speech, there is not even any mention of public disorder as a result of students expressing their view in support for or in opposition to political parties. On the contrary, the Minister spoke about the preservation of the fundamental rights of the students as provided for by the Federal Constitution and in accordance with ‘international best practices’[2]

Dan juga di dalam kes bekas Speaker DUN Perak di Mahkamah Rayuan di mana Hakim Mahkamah Rayuan ketika itu, Abdul Malik bin Ishak menerimabaik rujukan kepada penyata rasmi DUN Perak:

Next, learned counsel for the defendant referred to the Hansard and made reference to it. We endorsed such an approach[3].

Bahkan mahkamah tertinggi negara, Mahkamah Persekutuan juga mengiktiraf fungsi hansard:

On this point our Courts have had on occasion before referred to the Hansard to assist in interpreting the true intention of the Legislature in enacting the laws it had passed[4].

Cukuplah tiga contoh ringkas sahaja berkenaan pemakaian hansard atau penyata rasmi.

Penyata rasmi persidangan parliamen adalah sangat penting bagi merekodkan hasrat kerajaan. Ianya bukanlah satu hal remeh yang tiada kepentingan.

Dan untuk pengetahuan semua sidang parlimen juga boleh ditonton di media sosial dan juga saluran parlimen di HyppTV. Ini contoh jelas bahawa sidang parlimen boleh diikuti oleh sesiapa sahaja yang berkehendak.

----

[1] Penyata Rasmi - 17 Disember 2012 [Halaman : 44]
[2] [2011] MLJU 770
[3] [2010] MLJU 980
[4] [2012] 2 MLJ 8

Apabila Ketua Menteri Hilang Sokongan Majoriti

Isu pembentukan dan pembubaran kerajaan hangat lagi termasuklah di peringkat negeri Melaka apabila bekas Ketua Menteri, YB Adly Zahari menyatakan pendirian beliau yang mendakwa tidak akan meletakkan jawatan sekalipun selepas permintaan untuk membubarkan DUN Melaka telah ditolak oleh TYT Melaka, Tun Mohd Khalil Yaakob.

Walaupun terdapat perbezaan, Perlembagaan Negeri Melaka secara asasnya mempunyai peruntukan yang mirip kepada Perlembagaan Persekutuan dalam soal pembentukan & pembubaran kerajaan, berdasarkan kepada konsep demokrasi berparlimen ala Westminster.

Sekiranya seorang Ketua Menteri telah hilang sokongan majoriti ADUN, beliau cuma memiliki dua pilihan sahaja:

1. Meletakkan jawatan
2. Memohon pembubaran Dun

Sekiranya permohonan pembubaran DUN ditolak, maka Ketua Menteri tiada pilihan melainkan meletakkan jawatan bagi memberi laluan kepada ADUN yang mempunyai sokongan majoriti untuk membentuk kerajaan.

Isu kuasa Agong / Sultan / Yang DiPertua Negeri untuk memecat ketua eksekutif masih tidak muktamad. Akan tetapi keperluan ketua eksekutif untuk meletakkan jawatan selepas hilang sokongan majoriti adalah satu kewajipan di bawah Perlembagaan Persekutuan dan juga negeri-negeri. Mengatakan sebaliknya adalah satu hal yang gila (madness) dan sia-sia (absurd).

Tindakan YB Adly yang memohon agar DUN dibubarkan, dan telahpun ditolak, menunjukkan bahawa beliau sendiri sedar bahawa beliau tidak lagi memiliki sokongan majoriti ADUN. Jadi di bawah Perlembagaan Negeri Melaka, hanya satu pilihan yang ada iaitu meletakkan jawatan.

Kewajipan meletakka jawatan ini telah diputuskan oleh Mahkamah Persekutuan di dalam kes lompat parti di Perak. Mahkamah Persekutuan memutuskan bahawa:

The word 'shall', in our opinion, ought to be given a mandatory effect, otherwise, it would lead to political uncertainty in the state. The appellant cannot continue to govern after having lost the support of the majority. To allow him to do so would be going against the basic principle of democracy. However, we would add that this by no means is the end of the matter, as it is always open to the appellant to bring a vote of no confidence against the respondent in the LA or make a representation to HRH at any time if he thinks that the respondent does not enjoy the support of the majority of the members of the LA.[1]

Dan sekalipun YB Adly berdegil tidak mahu meletakkan jawatan, ianya tidak akan memberi apa-apa erti kerana sebaik sahaja beliau enggan meletakkan jawatan, jawatan Ketua Menteri dan kabinet akan dianggap dikosongkan (deemed vacated).

Upon the refusal by the plaintiff to do so, the members of the Cabinet including the plaintiff herein are deemed to have vacated their position. This effectively means the whole Cabinet including the plaintiff in OS 57.[2]

Walau apapun kecaman terhadap kerajaan pintu belakang, faktanya jelas bahawa Pakatan Harapan sendiri telah gagal untuk melakukan sebarang reformasi bagi mewajibkan sokongan majoriti hanya boleh dipersembahkan melalui dewan perwakilan. Jadi prinsip di bawah kes ini kekal mengikat dan membenarkan amalan kerajaan pintu belakang.

Pimpinan Pakatan Harapan harus sedar beza di antara apa yang mematuhi undang-undang tidak semestinya bermoral (what is legal may not necessarily moral). Dan apa yang tidak bermoral tidak semestinya melanggar undang-undang. Naratif kerajaan pintu belakang adalah kesalahan dari sudut moral dan bukannya undang-undang. Melainkan adanya bukti bahawa pembuktian sokongan dibuat dengan cara salah (misrepresentation, duress, etc).

[1] Dato' Seri Ir Hj Mohammad Nizar bin Jamaluddin v Dato' Seri Dr Zambry bin Abdul Kadir (Attorney General, intervener) [2010] 2 MLJ 285
[2] Tan Sri Musa Hj Aman v Tun Datuk Seri Panglima Hj Juhar Hj Mahiruddin & Anor and another case [2019] 10 MLJ 329

Sinn Féin & Abstentionism

United Kingdom merupakan sebuah negara yang mempunyai wilayah-wilayah yang giat memperjuangkan idea kemerdekaan dari UK.

Scotland & Ireland Utara adalah dua wilayah yang memiliki parti politik yang giat memperjuangan kemerdekaan wilayah masing-masing dari penguasaan UK.

Scotland sebagai contoh mempunyai parti Scottish National Party (SNP) yang berjuang bagi mewujudkan Scotland yang merdeka. Di bawah kepimpinan Alex Salmond, SNP berjaya mendesak kerajaan UK untuk mengadakan referendum kemerdekaan Scotland pada 2014. Ianya walau bagaimanapun gagal dengan lebih 55 peratus rakyat Scotland memilih untuk kekal bersama UK.

Di Ireland Utara pula antara parti yang giat memperjuangkan kemerdekaan Ireland Utara adalah parti Sinn Féin (SF). Sinn Féin, parti yang mempunyai sejarah panjang sehingga ke 1905, merupakan sayap politik Provisional Irish Republican Army (IRA), iaitu antara pihak yang terlibat di dalam kancah 'The Troubles', waktu di mana kekacauan timbul antara pihak yang inginkan kemerdekaan Ireland Utara dan kerajaan UK.

Perjuangan Sinn Féin di medan politik UK adalah bersandarkan prinsip 'abstentionism', secara bahasa mudahnya prinsip ketidakhadiran.

[Di bawah undang-undang UK, ahli Parlimen yang gagal menghadiri sidang parlimen tidak akan dibatalkan keahlian sebagaimana di Malaysia.]

Sinn Féin selaku parti yang memperjuangankan kebebasan Ireland Utara tudak mengiktiraf autoriti Westminster selaku badan yang berkuasa meluluskan undang-undang di UK. Walaupun Sinn Féin turut mengambil bahagian di dalam pilihanraya UK, mereka mengambil sikap untuk tidak mengiktiraf autoriti Westminster dengan tidak mengambil bahagian dalam apa sahaja urusan Westminster. Ini termasuklah perbahasan, undian usul dan apa sahaja yang berkaitan dengan Westminster. Mereka juga tidak akan menghadiri apa-apa persidangan Westminster walaupun telah diundi dan memenangi kerusi di Westminster. Ahli parlimen Sinn Féin juga tidak akan mengangkat sumpah selaku ahli Parlimen di hadapan Ratu Elizabeth.

Walau bagaimanapun selaku ahli Parlimen yang dilantik oleh rakyat, ahli-ahli Parlimen Sinn Féin masih berkhidmat di kawasan Parlimen masing-masing. Mereka hanya tidak mengiktiraf autoriti Westminster ke atas Ireland Utara.

Pendirian Sinn Féin ini bagaimanapun tidak dikongsi oleh parti Democratic Unionist Party (DUP) yang bukan sahaja menghadiri Parlimen malah mereka juga bersetuju untuk menyokong kerajaan Konservatif di bawah Theresa May yang gagal memperolehi kerusi majoriti di Westminster.

Dan pasca pilihanraya UK 2019, Sinn Féin yang berjaya memperolehi 7 kerusi Parlimen dijangka akan terus kekal dengan prinsip 'abstentionism' mereka.

Pilihanraya UK 2019 & Fixed-Term Parliament Act 2011

Pada 2011 party Konservatif (Tory) yang membentuk kerajaan bersama parti Liberal Demokratik (LibDem) telah meluluskan Akta Penggal Tetap Parlimen 2011 (Fixed-Terms Parliament Act, FTPA).

FTPA adalah akta yang menetapkan penggal parlimen UK kepada 5 tahun dan juga menentukan tarikh pilihanraya pada hari Khamis pertama bulan Mei, 5 tahun selepas pilihanraya yang lalu. FTPA adalah hasil rundingan Tory & LibDem ketika membentuk kerajaan campuran.

Matlamat utama FTPA adalah bagi mewujudkan padang yang rata buat semua parti politik. Jika sebelum ini kerajaan yang memerintah bebas untuk memohon pembubaran Parlimen bagi membolehkan pilihanraya umum diadakan, FTPA mewajibkan pilihanraya diadakan setiap 5 tahun.

FTPA hanya membenarkan pilihanraya mengejut diadakan sekiranya:

1. Parlimen bersetuju untuk mengadakan pilihanraya dengan majoriti dua-pertiga.
2. Kerajaan dikalahkan dengan undi tidak percaya.

Ironinya selepas FTPA diluluskan, rakyat UK telah berhadapan dengan tiga pilihanraya umum iaitu 2015, 2017 dan terbaru 2019.

Pilihanraya 2015 merupakan permulaan FTPA dan sepatutnya menjadi penentu tarikh 5 tahun bagi pilihanraya seterusnya.

Bagaimanapun pada 2017 Theresa May berjaya mendapat sokongan majoriti dua pertiga ahli Parlimen untuk mengadakan pilihanraya mengejut. Dan beliau kalah teruk sehingga terpaksa membentuk kerajaan minoriti.

Dan bagi pilihanraya 2019 Boris Johnson yang terdesak untuk menyelesaikan kemelut BREXIT pada mulanya telah gagal untuk mendapatkan sokongan majoriti dua pertiga ahli Parlimen untuk mengadakan pilihanraya mengejut.

Walau bagaimanapun Boris berjaya meluluskan undang-undang baru, Early Parliamentary General Election Act 2019, yang hanya memerlukan sokongan majoriti mudah ahli Parlimen. Menariknya undang-undang ini tidak pula memansuhkan FTPA. Ianya cuma diluluskan khas untuk pilihanraya mengejut diadakan pada 2019. Keunikan sistem Parlimen UK dan prinsip kedaulatan Parlimen (supremacy of the parliament) menyaksikan undang-undang ini berjaya diluluskan dalam masa sehari.

Pilihanraya UK ini telah dianggap sebagai pilihanraya yang terpenting bagi generasi ini kerana ia bakal memberikan kuasa kepada kerajaan yang terpilih untuk mencorakkan UK pasca BREXIT. Berdasarkan bancian awam oleh YouGov, parti Konservatif masih mendapat kelebihan dan bakal membentuk kerajaan tetapi juga dengan majoriti yang kecil.

Bagi Boris Johnson, pilihanraya ini sangat penting untuk membolehkannya mendapat majoriti mutlak di Parlimen untuk meluluskan undang-undang bagi memastikan proses BREXIT berjaya diselesaikan. Semenjak pemerintahan Theresa May yang gagal mendapat sokongan majoriti mutlak Parlimen, kerajaan Tory telah mengalami kesukaran untuk menyelesaikan kemelut BREXIT.

Satu demi satu undang-undang yang diluluskan oleh Parlimen telah menyekat kebebasan dan kuasa kerajaan untuk bertindak. Malah usul kerajaan juga telah ditolak beberapa kali oleh Parlimen di mana ahli Parlimen Konservatif juga berpaling tada menolak usul kerajaan dan menyokong usul pembangkang (pada bulan September 2019 seramai 21 ahli Parlimen Konservatif telah bertindak menolak usul kerajaan).

Apa yang menarik dalam episod ini yang boleh dipelajari oleh Malaysia adalah parlimen seharusnya menjadi institusi yang berkuasa dan memainkan peranan pro-aktif yang menyemak imbang kerajaan. Walaupun di Malaysia kuasa Parlimen adalah terbatas oleh Perlembagaan, masih ada ruang yang cukup besar yang boleh digunakan bagi memperkasa peranan Parlimen untuk menyemak imbang kerajaan.

Malaysia juga wajar untuk melaksanakan akta penggal tetap Parlimen bagi memastikan semua pihak dapat bersedia untuk menghadapi pilihanraya tanpa ada serbuan (ambush) dari kerajaan untuk mengadakan pilihanraya umum secara mengejut.

Statut Rom & Mahkamah Jenayah Antarabangsa

Sekali lagi keputusan Malaysia untuk menjadi salah sebuah negara anggota kepada Statut Rom yang menubuhkan Mahkamah Jenayah Antarabangsa (ICC) telah dikritik sebagai satu cubaan untuk menggadaikan maruah serta kedaulatan Yang DiPertuan Agong (YDPA).

ICC sebagai satu organ yang bertanggungjawab mengadili jenayah oleh negara anggota terhadap negara anggota yang lain, berkuasa, sebagaimana peruntukan Artikel 5 untuk mengadili jenayah sebagaimana berikut:

1. Pembunuhan beramai-ramai (dengan perincian di bawah Artikel 6)
2. Jenayah kemanusiaan (dengan perincian di bawah Artikel 7)
3. Jenayah perang (dengan perincian di bawah Artikel 8 )
4. Jenayah keganasan

Kuasa ICC untuk mengadili jenayah-jenayah ini adalah bergantung kepada situasi berikut (Artikel 17):

1. Samada negara yang mempunyai kuasa (jurisdiction) ke atas jenayah tersebut tidak mahu atau tidak mampu untuk menjalankan siasatan dan pendakwaan.
2. Samada sekiranya jenayah tersebut telahpun disiasat oleh negara yang mempunyai kuasa dan negara tersebut telahpun mengambil keputusan untuk tidak melakukan pendakwaan terhadap jenayah tersebut, ianya bukanlah kerana negara tersebut tidak mampu atau tidak mahu untuk melakukan pendakwaan.
3. Samada pelaku telahpun dibicarakan bagi jenayah tersebut.
4. Samada jenayah tersebut cukup serius untuk diadili oleh ICC.

Sangat penting untuk difahami bahawa ICC adalah organ yang ditubuhkan bagi melengkapkan kuasa yang ada pada sesebuah negara untuk menyiasat jenayah-jenayah kejam. Preamble bagi Statut Rom jelas menyatakan bahawa:

" ... the International Criminal Court established under this Statute shall be complementary to national criminal jurisdictions."

ICC bukanlah sebuah organ pengadilan yang ditubuhkan bagi menggantikan mahkamah di dalam negara anggota sebagaimana Mahkamah Keadilan Eropah (European Court of Justice) yang ditubuhkan bagi mengadili pertikaian antara negara anggota Kesatuan Eropah. Sebaliknya ICC hanya bertindak sebagai pelengkap kepada sistem mahkamah yang sediada terpakai dalam negara anggota tersebut sekiranya undang-undang negara tersebut tidak mampu untuk mengadili jenayah tersebut.

Antara peruntukan Statut Rom yang dikritik adalah Artikel 27 dan Artikel 28(a).

Artikel 27 Statut Rom menetapkan bahawa bagi tujuan pendakwaan, sebarang jawatan rasmi dan kekebalan yang dimiliki seiring dengan penjawatan tersebut adalah tidak terpakai dan tidak boleh menghalang pendakwaan oleh ICC.

Artikel 28(a) pula menetapkan bahawa ketua angkatan tentera atau komander tentera sesebuah negara adalah bertanggungjawab terhadap jenayah yang dilakukan oleh pegawai bawahannya. Walau bagaimanapun syarat yang ditetapkan bagi pemakaian Artikel 28(a) adalah komander tersebut haruslah, 

" ... effectively acting as military commander shall be criminally responsible for crimes ... committed by forces under his or her effective command and control, or effective authority and control ... over his failure to exercise control properly over such forces ...".

Ketua angkatan tentera atau komander tersebut tidak boleh didakwa semata-mata kerana dia menjawat jawatan tersebut. Akan tetapi, sebagaimana jenayah biasa, dia haruslah tahu dan sedar akan wujudnya jenayah tersebut dan dia haruslah terlibat sebagai pemberi arahan atau sekalipun bukan pemberi arahan, tidak berbuat apa-apa bagi menghalang berlakunya jenayah tersebut.

Tribunal-tribunal antarabangsa sebelum ini telah menerangkan secara jelas mengenai elemen-elemen yang perlu dipenuhi sebelum sabitan terhadap komander tentera dibuat.

Sebagai contoh pada 2009, dalam mengesahkan pertuduhan terhadap Jean-Pierre Bemba Gombo, ICC telah menetapkan elemen berikut yang perlu dipenuhi:

[…] in order to prove criminal responsibility within the meaning of article 28(a) of the Statute for any of the crimes set out in articles 6 to 8 of the Statute, the following elements must be fulfilled:
(a) The suspect must be either a military commander or a person effectively acting as such;
(b) The suspect must have effective command and control, or effective authority and control over the forces (subordinates) who committed one or more of the crimes set out in articles 6 to 8 of the Statute;
(c) The crimes committed by the forces (subordinates) resulted from the suspect’s failure to exercise control properly over them;
(d) The suspect either knew or, owing to the circumstances at the time, should have known that the forces (subordinates) were committing or about to commit one or more of the crimes set out in article 6 to 8 of the Statute; and:
(e) The suspect failed to take the necessary and reasonable measures within his or her power to prevent or repress the commission of such crime(s) or failed to submit the matter to the competent authorities for investigation and prosecution.”

Berdasarkan peruntukan-peruntukan di atas, berasaskah kebimbangan tentang tergugatnya kedaulatan dan kekebalan YDPA?

Sudah tentu tidak. Sekalipun Perkara 41 Perlembagaan Persekutuan memperuntukkan YDPA sebagai Pemimpin Tertinggi angkatan tentera persekutuan, Baginda bukanlah pemimpin yang bertanggungjawab secara 'de jure' (langsung) untuk mengeluarkan arahan ketenteraan.

Sebaliknya ketua yang sebenar-benarnya boleh dikatakan sebagai mempunyai 'effective command and control' sudah tentu lebih relevan kepada Panglima Angkatan Tentera.

Kedudukan YDPA sebagai Pemimpin Tertinggi angkatan tentera persekutuan tidak meletakkan baginda sebagai komander atau orang atasan yang mempunyai 'effective control' ke atas mana-mana angkatan tentera di Malaysia. Kedudukan baginda adalah lebih kepada simbolik kepada sistem Raja berperlembagaan yang sentiasa meletakkan baginda pada kedudukan tertinggi dalam mana-mana cabang pentadbiran negara.

Sebagai contoh, sekalipun Perkara 39 memberikan kuasa eksekutif Persekutuan kepada YDPA, ianya adalah simbolik dan baginda tidak mempunyai kuasa secara langsung untuk terlibat di dalam keputusan-keputusan kabinet. Realitinya kuasa eksekutif Persekutuan adalah secara 'de jure' ahli jemaah Menteri termasuklah perdana menteri.

Maka tanggapan bahawa Statut Rom ini akan mengancam kedudukan serta kedaulatan YDPA semata-mata kerana baginda adalah Pemimpin Tertinggi angkatan tentera persekutuan adalah tidak tepat dan melencong dari tafsiran-tafsiran serta duluan-duluan (precedent).

Malah adalah sungguh memalukan dan mengaibkan sekiranya kita beranggapan bahawa YDPA tergamak untuk melakukan, mengeluarkan arahan kepada pihak lain untuk melakukan, atau membiarkan pihak lain melakukan jenayah-jenayah kemanusiaan yang bukan sahaja menjejaskan mangsa tetapi juga turut menjejaskan keamanan serantau.

Adalah penting untuk difahami bahawa Statut Rom ini adalah bertujuan bagi menyiasat jenayah-jenayah kemanusiaan yang cukup melampau yang seringkali melibatkan lebih dari satu negara. Jenayah yang berlaku ketika peperangan sudah tentu tidak boleh diadili dengan baik sekiranya melibatkan warga yang berbeza. Negara yang terlibat melakukan jenayah tersebut sudah tentu akan melindungi warganya sendiri. Jadi bagaimana keadilan dapat ditegakkan?

Statut Rom bukanlah bertujuan untuk mencampuri urusan negara anggota dengan isu jenayah domestik seperti bunuh, rompak dan rogol. Sebaliknya ia menyentuh perbuatan jenayah yang begitu teruk dan kejam yang melampau batas kemampuan sesebuah negara khususnya negara yang dilanda konflik dalaman.

Dan sebagaimana dinyatakan di atas, ICC hanya bertindak sebagai pelengkap kepada sistem keadilan negara anggota. Sekiranya negara anggota mampu dan mahu menyiasat jenayah kemanusiaan yang dilakukan oleh warganya sendiri, tiada lagi keperluan untuk ICC masuk campur.

Adalah dangkal untuk kita menolak penyertaan negara ke dalam statut ini semata-mata kerana negara lain juga menolaknya. Sebagai negara anggota dunia sudah tentu kita mahu melihat jenayah-jenayah antarabangsa diadili dengan sebaiknya. Lihatlah bagaimana negara haram Israel menjarah negara Palestin tanpa pengadilan. Bagaimana kita, jika menolak Statut Rom, mahu mendesak Israel diadili?

Penting untuk kita memahami bahawa ICC adalah organ yang sangat mustahak di dalam suasana yang kacau bilau seperti peperangan. Ia tidak boleh dilihat dalam suasana yang sama sebagaimana undang-undang domestik kita seperti Kanun Keseksaan.

Fikirkanlah bahawa ICC ini bukanlah hanya pisau yang boleh memotong kita sahaja, tetapi kita juga boleh menggunakan ia untuk memotong orang lain. Sekiranya negara lain dengan sewenang-wenang melakukan pembersihan etnik terhadap warga kita, bolehkah kita percaya pada negara tersebut untuk memberikan keadilan kepada kita?

Tidak salah kita menentang sesuatu, tetapi biarlah dibuat dengan fakta dan bukan bersandarkan sentimen semata-mata.

Pandangan Jujur Berkenaan ICERD

Ramai yang menentang ICERD, sehingga tercetusnya demonstrasi besar-besaran di ibu kota. Walau bagaimanapun saya memilih untuk menyokong ICERD atas pelbagai sebab.

ICERD, pada pandangan saya bukanlah:

1. Perjanjian
2. Pihak berkuasa antarabangsa
3. Mahkamah

ICERD adalah satu konvensyen antarabangsa, dan bukannya satu perjanjian antara negara-negara. Secara ringkasnya ada perbezaan di antara konvensyen dan juga perjanjian. Sesebuah perjanjian, sebagaimana perjanjian air di antara Malaysia dan Singapura bersifat mengikat dan mewujudkan kewajipan pada negara yang menandatangani perjanjian tersebut. Contohnya Malaysia hanya boleh menyemak semula kadar harga air mentah yang dijual ke Singapura selepas 25 tahun. Pada waktu lain Malaysia tidak boleh menyemak dan mengambil keputusan menaikkan harga air mentah.

Konvensyen antarabangsa pula bukanlah bersifat mengikat sebagaimana perjanjian. Konvensyen antarabangsa adalah komitmen antara negara-negara anggota untuk bekerjasama bagi mencapai satu matlamat yang sama. Dan bagi kes ICERD, ianya adalah bertujuan untuk menghapuskan amalan diskriminasi terhadap mana-mana pihak.

Konvensyen antarabangsa tidak bersifat menyeluruh sebagaimana perjanjian. Apabila kita memasuki perjanjian, sudah tentulah perlu menerima keseluruhan isi perjanjian tersebut. Akan tetapi bagi kebanyakan konvensyen antarabangsa, setiap negara berhak untuk merizabkan mana-mana peruntukan yang ia tidak mahu terikat. Konvensyen antarabangsa mahu menerima sebanyak mungkin penyertaan negara anggota. Jadi hak untuk merizab diperuntukkan bagi mengelak negara-negara yang tidak bersetuju dengan sesetengah peruntukan konvensyen tersebut dari menolaknya bulat-bulat. Di bawah Artikel 20 ICERD, negara-negara anggota bebas merizabkan mana-mana peruntukan.

Benar, negara anggota tidak boleh merizabkan peruntukan yang bercanggah dengan matlamat dan tujuan konvensyen, bahkan bantahan oleh dua-pertiga negara anggota juga akan menyebabkan perizaban itu sebagai tidak sah.

Akan tetapi di sinilah terdapatnya perbezaan ketara di antara perjanjian dan konvensyen.

Sesebuah konvensyen tidak mewujudkan tanggungjawab yang sama berat sebagaimana sebuah perjanjian. Pelanggaran tanggungjawab di bawah perjanjian boleh menyebabkan negara yang melanggar dibawa ke muka pengadilan (timbang tara, mahkamah antarabangsa, etc). Akan tetapi di bawah konvensyen antarabangsa, tiada negara boleh dipaksa untuk membuat sesuatu perkara tanpa persetujuan mereka. Tiada mana-mana negara boleh mendakwa negara lain kerana melanggar peruntukan konvesnyen seperti ICERD. Tiada badan yang bertindak seperti polis dunia yang akan menjatuhkan hukuman terhadap negara yang melanggar peruntukan ICERD.

Ramai yang berhujah bahawa ICERD akan membuka peluang kepada negara lain untuk masuk campur dalam urusan negara kita. Atas dasar apa? Kerana mereka boleh mengulas tentang dasar negara kita berkaitan isu diskriminasi?

Ya, benar mereka boleh mengulas ketika sesi semakan komitmen negara-negara anggota. Akan tetapi ulasan mereka hanyalah sekadar ulasan yang boleh ditolak oleh negara kita tanpa perlu mematuhinya. Untuk pengetahuan anda negara kita juga turut terlibat di dalam semakan tahunan Universal Periodic Review berkenaan hak asasi manusia di bawah PBB. Dan sangat banyak ulasan yang dibuat oleh negara lain berkenaan isu hak asasi di Malaysia. Tapi sehingga ke hari ini negara kita masih mengamalkan undang-undang dan peraturan yang sama kecuali beberapa yang mahu dirombak dan diubah kerana berlakunya perubahan kerajaan.

Pokoknya di sini selagi tiada tindakan oleh kerajaan Malaysia untuk menggubal undang-undang baharu berkenaan sesuatu perkara, tiada apa-apapun di dalam dunia ini yang boleh memaksa Malaysia ataupun rakyatnya untuk melakukan sesuatu perkara.

Sudah banyak kes yang diputuskan oleh mahkamah di Malaysia yang menolak peruntukan konvensyen antarabangsa selagi mana ianya tidak dijadikan undang-undang oleh badan legislatif kita iaitu Parlimen. Konvensyen antarabangsa sekalipun jika ianya disertai oleh Malaysia sebagai negara anggota tidak akan menjadi undang-undang secara automatik selagimana ianya tidak digubal di Parlimen.

Perlembagaan Persekutuan sebagai undang-undang tertinggi negara tidak memperuntukkan bahawa konvensyen antarabangsa adalah mengikat secara automatik. Dan negara kita menjunjung tinggi prinsip keluhuran Perlembagaan.

Antara badan yang ditubuhkan di bawah ICERD adalah Jawatankuasa Penghapusan Diskriminasi Perkauman (Committee on the Elimination of Racial Discrimination) yang dianggotai oleh 18 ahli yang dipilih oleh negara-negara anggota menerusi undian rahsia (Artikel 8 ) dan setiap negara anggota berhak mencalonkan warganegara mereka untuk menganggotai Jawatankuasa tersebut.

Bukankah ini satu peluang buat Malaysia, selaku negara yang sering diiktiraf sebagai wira dunia ketiga, wira negara berkecuali dan wira negara Islam untuk menggagaskan satu gagasan antara negara-negara anggota ICERD yang berkepentingan sama untuk memilih ahli Jawatankuasa yang boleh membawa semangat serta tafsiran menurut perspektif Malaysia? Malaysia mempunyai pengaruh yang cukup kuat di kalangan negara-negara kecil yang mana mempunyai hak yang sama di mata ICERD. Dan ini sudah tentu berbeza dengan PBB yang mengiktiraf kuasa veto negara-negara tertentu yang akan menghalang tindakan yang mengancam kepentingan mereka seperti Amerika Syarikat yang sering menggunakan kuasa veto untuk menghalang tindakan terhadap negara haram Israel.

Di bawah ICERD, negara seperti Palestin mampu berinteraksi dengan negara seperti Israel. Dan Palestin telah membuat pengaduan terhadap Israel bagi mengecam penindasan terhadap rakyat Palestin di Gaza. Dan Israel selaku negara anggota ICERD terpaksa menjawab aduan tersebut dan tidak boleh berselindung di sebalik kuasa veto Amerika Syarikat.

ICERD bukan sahaja medan negara lain campur tangan dalam dasar kita tetapi juga medan kita mempromosikan idea dan iltizam negara kepada negara anggota yang lain.

Tidak salah jika kita ingin menentang ICERD. Tetapi biarlah penentangan tersebut dibuat dengan hujah yang berpijak di bumi yang nyata. Mengkhayalkan ancaman yang tidak wujud demi membangkitkan amarah rakyat yang tidak arif dengan hubungan antarabangsa adalah satu kejahatan yang tidak seharusnya berlaku.

Tambahan:

Contoh perizaban ICERD oleh beberapa negara:

Indonesia - merizab Artikel 22 dengan mensyaratkan rujukan sebarang isu ke ICJ mestilah dibuat dengan persetujuan kesemua pihak yang terlibat.

Thailand - merizab Artikel 22 dengan menolak keterikatan kepadanya. Juga merizabkan pentafsiran ICERD hanya setakat yang selari dengan undang-undang Thailand.

Vietnam - merizab Artikel 22 dengan menolak keterikatan kepadanya serta mensyaratkan rujukan sebarang isu ke ICJ mestilah dibuat dengan persetujuan kesemua pihak yang terlibat. Turut merizab Artikel 17 (1) dan 18 (1) berhubung penyertaan ke ICERD.

Singapura - merizab Artikel 2, 6 dan 22 dengan mensyaratkan rujukan ke ICJ mesti dibuat dengan persetujuan Singapura.

China - merizab Artikel 22 dengan menolak keterikatan kepadanya.

Amerika Syarikat - merizab Artikel 2, 6 dan 22 dengan mensyaratkan rujukan ke ICJ mesti dibuat dengan persetujuan Senat. Tidak menerima sebarang tanggungjawab khususnya di bawah Artikel 4 dan 7 melainkan ianya dijamin di bawah Perlembagaan.

Turki - merizab pelaksanaan ICERD hanya kepada negara yang mempunyai hubungan diplomatik. Turut merizab Artikel 22.

Iraq - merizab Artikel 22 dan menegaskan penyertaannya tidak membawa kepada pengiktirafan terhadap Israel.

Arab Saudi - merizab Artikel 22 dengan mensyaratkan rujukan ke ICJ mesti dibuat dengan persetujuan Arab Saudi.

Jepun - merizab Artikel 4 dengan menegaskan sebarang hak dan tanggungjawab adalah tertakluk kepada Perlembagaan Jepun.

Tambahan 2:

Contoh perizaban yang dibuat oleh Malaysia ke atas konvensyen antarabangsa:

1. CEDAW

Malaysia merizabkan pembacaan dan peruntukan CEDAW tertakluk kepada hukum Syariah dan Perlembagaan Persekutuan. Malaysia menolak keterikatan kepada Artikel 9 (2), 16 (1) (a), 16 (1) (c), 16 (1) (f) dan 16 (1) (g). Bagi Artikel 11, Malaysia mentafsirkan diskriminasi antara lelaki dan wanita sahaja.

2. CRC

Malaysia merizabkan peruntukan di bawah Artikel 2, 7, 14, 28, dan 37 dan pemakaiannya adalah tertakluk kepada undang-undang, Perlembagaan dan polisi negara.

3. CRPD

Malaysia merizabkan Artikel 15 dan 18 dan menolak keterikatan kepadanya.